Η Θεοτόκος

Η ψυχή των Ορθοδόξων είναι άρρηκτα δεμένη με τη Θεοτόκο, την Παντάνασσα, την Πλατυτέρα των ουρανών. Σε κάθε ακολουθία η Ορθόδοξη Εκκλησία μας αναπέμπει προς αυτήν ύμνους, μεγαλυνάρια, θεοτοκία. Στους ναούς μας υμνούμε ακατάπαυστα "τον τόπον αγιάσματος της δόξης", δηλαδή την απείρανδρο Κόρη, την Παναγία μας, στην οποία κατοίκησε η θεότητα. Υμνούμε το "ευρύχωρον χωρίον", στο οποίο περιχωρήθηκε με τρόπο ακατανόητο στο ανθρώπινο λογικό "η άκτιστος και αχώρητος ουσία του Λόγου και προς πάσαν ακοινώνητος κτίσιν", προς την οποία δεν τολμούν να "προσβλέψουν τα χερουβίμ". 1

Στο στενό χώρο του Ορθοδόξου ναού αναπέμπουμε μεγαλυνάρια στο "ιερόν ανάκτορον", στην  Παναγία, που είναι ο άρρηκτος "τόπος αγιάσματος της δόξης" Εκείνου, ο Οποίος επιβαίνει πάνω στα Χερουβίμ, του Υιού και Λόγου του Θεού. Όσο κι αν λάμπουν από φως και πλούτο οι ναοί μας, δεν ξεχνούμε, κι αυτό το ψάλλουμε με βαθιά ευγνωμοσύνη, ότι η "τεκούσα το απρόσιτον φως", η Πάναγνη Κόρη, "ανεδείχθη ουρανός και ναός της θεότητος". Αυτή έγινε "οίκος του αδύτου Ηλίου", Αυτού που δημιούργησε και όρισε τους "μεγάλους και πανσθενείς φωστήρες", οι οποίοι φωτίζουν το στερέωμα του ουρανού. Όσο άγιοι κι αν είναι οι ναοί μας, ομολογούμε ταπεινά πως η ευλογημένη θυγατέρα του Ιωακείμ και της Άννας αναδείχθηκε "ναός ηγιασμένος" και "παναγιώτατον ανάκτορον" Εκείνου, που κατοίκησε μέσα της με τρόπο ο οποίος υπερβαίνει την ανθρώπινη διάνοια.

Διότι το μέγα της Θεοτόκου "μυστήριον" υπερβαίνει "πάσαν γλώτταν και έννοιαν"2. Τόσο ο τρόπος της συλλήψεως και σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού μέσα στην Παρθένο Μαρία, όσο και ο τρόπος της αγίας Γεννήσεώς Του υπερβαίνουν την περιορισμένη ανθρώπινη κατάληψη και γνώση. Η άπειρη απόσταση μεταξύ Θεού και ανθρώπου δεν επιτρέπει να προσεγγίσουμε καν το μυστήριο της θείας ενσαρκώσεως, το οποίο "μέχρι της σήμερον μένει μυστήριον" και ποτέ δεν θα παύσει να "είναι μυστήριον", και την εκ Παρθένου κόρης γέννηση του υπερουσίου και αιωνίου Λόγου3. Γι' αυτό η μόνη στάση που αρμόζει μπροστά στο βαθύ και απροσπέλαστο αυτό μυστήριο σε μας τους χοϊκούς ανθρώπους είναι όχι η διερεύνησή του, αλλά η ολόψυχη δοξολογία προς τον Τριαδικό Θεό, που οικονόμησε μ' αυτό τον πάνσοφο τρόπο της σωτηρία μας.

Υποκλινόμαστε με δέος και βαθύ σεβασμό μπροστά στην Κυρία Θεοτόκο την κοσμημένη με τα ατίμητα αρώματα της παρθενίας και αγιότητος, χάρη στα οποία έγινε ναός αληθινά "αξιόθεος", ώστε να κατοικήσει στην "αγίαν και θεοδόχον γαστέρα" της ο "μέγας Αρχιερεύς" Χριστός4. Έτσι η θυγατέρα του Ιωακείμ και της Άννας έγινε "αμάραντος της αγνείας παράδεισος", στον οποίο φυτεύθηκε το δένδρο της ζωής, ώστε να "βλαστήση πάσι σωτηρίας καρπούς"5.

Με όλα αυτά η Κόρη της Ναζαρέτ έγινε ανωτέρα των αγίων, η Παναγία, ανωτέρα των μαρτύρων, των Αποστόλων, υψηλοτέρα των Χερουβίμ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ. Εμείς δε ο λαός της απολαμβάνουμε τα αγαθά της ισχυρής πρεσβείας της προστρέχοντας στο θρόνο της χάριτος με πίστη και θάρρος. Την αλήθεια αυτή εκφράζει με τον δικό του τρόπο ο θεοτοκόφιλος όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, στο 50ο κεφάλαιο του βιβλίου του "Αόρατος Πόλεμος". Γράφει σε μια παράγραφό του:

"Όθεν, καθώς όποιος εγγίζει εις τα αγγεία, όπου έχουσι το μύρον, παίρνει εις τον εαυτόν του την ευωδίαν, και όποιος πλησιάζει εις μίαν μεγάλην πυρκαϊάν, δεν ημπορεί παρά να λαμβάνη από την θερμότητά της· έτσι και πολύ περισσότερον, κάθε ενδεής οπού να έχη χρείαν και να πλησιάση με ταπείνωσιν και πίστιν εις το ουράνιον μύρον και εις το πυρ της αγάπης του ελέους και της ευσπλαχνίας, οπού πάντοτε ευωδιάζει και πάντοτε ανάπτει εις το στήθος της Παρθένου· εξάπαντος θέλει λάβη βοηθείας, ευεργεσίας και χάριτας, τόσον περισσοτέρας, όσον περισσότερον συνεχώς και με όσον μεγαλυτέραν πίστιν και θάρρος πλησιάση"6.

______________________

1. ΒΑΣ. ΣΕΛΕΥΚΕΙΑΣ, Λογ. 39, Εις τον Ευαγγελισμόν της Παναγίας Θεοτόκου 5, PG 85, 445B.
2. ΒΑΣ. ΣΕΛΕΥΚΕΙΑΣ, ό.π., PG 85, 448B.
3. ΒΑΣ. ΣΕΛΕΥΚΕΙΑΣ, ό.π., PG 85, 436A, 445C, 448B.
4. ΒΑΣ. ΣΕΛΕΥΚΕΙΑΣ, ό.π., PG 85, 444Β, 437C.
5. ΒΑΣ. ΣΕΛΕΥΚΕΙΑΣ, ό.π., PG 85, 444A.
6. ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, Αόρατος Πόλεμος, κεφ. Ν', εκδ. Νεκτ. Παναγόπουλος, Αθήναι 2003, σελ. 199.