Ορθόδοξος και δυτικός τρόπος ζωής

Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου

Ορθόδοξος και δυτικός τρόπος ζωής

Ανατολικά τόμος β'

Ο δεύτερος τόμος των  Ανατολικῶν με τίτλο Ορθόδοξος και δυτικός τρόπος ζωής περιλαμβάνει κείμενα που έχουν σκοπό να προβάλλουν την διαφορά του ορθοδόξου και δυτικού τρόπου ζωής.

Λεγοντας  Ανατολή και Δυση δεν εννοούμε απλώς τις δύο γεωγραφικές περιοχές, αλλά έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής, μια ιδιαίτερη στάση ζωής απέναντι σε όλα τα θέματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο.

Στο κεφάλαιο Ορθόδοξη και δυτική παράδοση στην ζωη μας τονίζονται οι βασικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο παραδόσεων και καθορίζεται ποιός είναι ορθόδοξος και ποιός δυτικός-Φράγκος. Ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά του  Ελληνα στην Ευρώπη μέσα στα πλαίσια της ορθοδόξου παραδόσεώς του;  Η θεραπευτική αγωγή που έχει η  Ορθόδοξη  Εκκλησία είναι μοναδική και ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσουμε τούς δυτικούς, αλλά θα πρέπει πρωτίστως εμείς οι ίδιοι να γνωρίσουμε και να ζήσουμε την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας. Διαπιστώνεται, δυστυχώς, ότι πολλοί σύγχρονοι νεοέλληνες σε μερικά σημεία έχουν εκδυτικοποιηθή και απογαλακτισθή από την παράδοση του τόπου τους.

Γινεται αναφορά στην ζωη και το έργο του αγίου Κοσμά του Αιτωλού στο κείμενο Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, φορεύς της  Ορθοδόξου Παραδόσεως. Παρουσιάζεται επίσης στο κείμενο Η διακόνισσα  Ολυμπιάς η αγία μορφη της διακόνισσας  Ολυμπιάδος, η δράση της οποίας συνδέεται με την ζωη και την δράση του αγίου  Ιωάννου του Χρυσοστόμου και τονίζεται ποια πρέπει να είναι η θέση και η αποστολή της γυναίκας μέσα στον Χριστιανισμό.

Η ομιλία με θέμα Η δημιουργία του κόσμου απαντά σε πολλά σύγχρονα κοσμολογικά, οικολογικά, επιστημονικά και κοινωνικά προβλήματα. Οι Πατέρες της  Εκκλησίας όταν μιλούν για την δημιουργία του κόσμου δεν κάνουν φιλοσοφία, αλλά θεολογούν. Πιστεύουν ότι ο κόσμος δεν είναι έργο της τύχης, αλλά ο Θεός είναι δημιουργός του κόσμου και του χρόνου. Διδάσκουν ότι ο Θεός ενδιαφέρεται για όλη την δημιουργία αφού την διευθύνει με τις άκτιστες προνοητικές ενέργειές Του και όχι με τούς λεγομένους φυσικούς νόμους.

Στο κεφάλαιο Οι λόγοι των όντων, αναλύ-εται σύμφωνα με την διδασκαλία του αγίου Μαξίμου του  Ομολογητοῦ, τι είναι οι άκτιστες ενέργειες του Θεού που κυβερνούν την κτίση.  Απαιτεῖται η κάθαρση της καρδιάς και ο φωτισμός του νου, ώστε να μπορούμε να διακρίνουμε την ενέργεια του Θεού μέσα στην δημιουργία και να στεκόμαστε με πολύ σεβασμό απέναντι στον άνθρωπο και στην κτίση.

Αναλύονται τα κεντρικά σημεία και τα βαθειά πνευματικά νοήματα που κρύβει η Κυριακή προσευχή στο κεφάλαιο Το «Πατερ ημών» κατά την ερμηνεία του αγίου Μαξίμου του  Ομολογητοῦ. Για να αισθανθή κανείς όμως το βάθος και το μεγαλείο της Κυριακής προσευχής πρέπει να γνωρίζη τον τρόπο και την μέθοδο της ορθοδόξου ευσεβείας και να διαθέτη πνευματική εμπειρία, γιατί ανάλογα με τον βαθμο της πνευματικής του ζωής ο προσευχόμενος συλλαμβάνει τα πνευματικά νοήματα.

Στο κεφάλαιο Η πάλη προς τα πνευματικά της πονηρίας γίνεται λόγος για το πρόσωπο και το έργο του διαβόλου κατά την διδασκαλία του αγίου  Ιωάννου του Δαμασκηνού. Για να αποφύγουμε την πλάνη και τις μεθοδείες του διαβόλου είναι απαραίτητο να ακολουθούμε σταθερά την μέθοδο θεραπείας την οποία έχει η  Εκκλησία, δηλαδή, την νοερά ησυχία.  Οταν γίνουμε ναοί του Αγίου Πνεύματος και έχουμε την Χαρη του Θεού θα πολεμούμε τον διάβολο και δεν θα έχη καμμιά εξουσία επάνω μας.  Ιδιαίτερα θα πρέπει ο αναγνώστης να προσέξη την ενότητα Η θεογνωσία και η αυτογνωσία, κατά την διδασκαλία του διαβόλου στην οποία ερμηνεύεται ότι η γνώση του Θεού προϋποθέτει την κάθαρση της καρδιάς και τον φωτισμό του νου γιατί διαφορετικά η θεογνωσία δεν είναι αληθινή, αλλά δαιμονική. Διαβάζοντας μάλιστα για την αληθινή και την σατανική αυτογνωσία αντιλαμβάνεται ότι είναι πλάνη του διαβόλου όταν κανείς προσπαθή να αναλύση και να γνωρίση τον εαυτό του δια της αυτογνωσίας.

Αξίζει να προσεχθή ιδιαίτερα το κεφάλαιο Εξομολόγηση και ψυχοθεραπεία στο οποίο επισημαίνονται οι διαφορές της  Ορθόδοξης Ψυχοθεραπείας από τις ουμανιστικές ψυχοθεραπείες και πως δια της εξομολογήσεως και ιδιαιτέρως δια της μετανοίας θεραπεύεται η ψυχή του ανθρώπου.  Εξηγεῖται τι είναι αμαρτία, τι σημαίνει «άφεση των αμαρτιών», τι είναι η μετάνοια, ποιοί οι τρόποι θεραπείας και πως ο πνευματικός εξασκεί την θεραπεία. Παρουσιάζονται δύο τύποι εξομολογήσεως, δηλαδή, η εξομολόγηση στον Θεο δια της προσευχής, η οποία δεν καταργεί την εξομολόγηση των αμαρτιών μας στον πνευματικό πατέρα και η εξομολόγηση που γίνεται κατά το ομώνυμο μυστήριο. Γινεται λόγος για δύο είδη θεραπευτών, αφού όλοι οι πνευματικοί μπορούν να τελέσουν το μυστήριο της ιεράς εξομολογήσεως, αλλά δεν μπορούν όλοι να θεραπεύσουν.

Διαβάζοντας την εισήγηση με θέμα Η παρθενία στην  Ορθόδοξη Παράδοση παρατηρούμε ότι η σωματική παρθενία αξιοποιείται ανάλογα με την ύπαρξη της πνευματικής παρθενίας. Πνευματική παρθενία μπορούν να αποκτήσουν και οι έγγαμοι χριστιανοί.

Στην ενδιαφέρουσα εισήγηση με θέμα Σχέσεις γονέων και παιδιών παρουσιάζονται οι προϋποθέσεις μιας καλής και ορθόδοξης αγωγής.

Σε όλα τα κείμενα γίνεται συνεχής αναφορά στούς αγίους Πατέρες της  Εκκλησίας και ιδιαίτερα στον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, ο οποίος εκφράζει όλη την νηπτική παράδοση της  Εκκλησίας.