Το Μέγα Γεροντικόν (Τόμος Α΄)

ΤΟ
ΜΕΓΑ
ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ

Τόμος Α'

Θεματική Συλλογή

Εισαγωγή - Κείμενο - Μετάφραση - Σχόλια

Εισαγωγή

Η πιο συγκλονιστική έκφραση της πίστης και της αγάπης της πρώτης Εκκλησίας για τον Κύριο ήταν το μαρτύριο των πιστών κατά την περίοδο των διωγμών. Στα ειρηνικά χρόνια που ακολούθησαν, το "μαρτύριο του αίματος" παρεχώρησε τη θέση του στο εξίσου επώδυνο "μαρτύριο της συνειδήσεως", δηλαδή στον ισόβιο αγώνα κάθε Χριστιανού να επιτύχει στον κόσμο αυτόν την εν Χριστώ τελείωση και τον εξαγιασμό του.

Πρωτοποριακό και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Μ. Αντώνιος. Έζησε σε μια μεταβατική περίοδο, δηλαδή στο τέλος των διωγμών και στα πρώτα χρόνια που επικράτησε ο Χριστιανισμός. Η φλογερή του αγάπη για τον Χριστό τον παρακινούσε να υπομένει τα "παθήματα" του Υιού του Θεού, ώστε συσταυρούμενος και συνταφιαζόμενος μ' αυτόν, να αξιωθεί να γίνει πραγματικός μιμητής του. Με το τέλος όμως των διωγμών, ο πόθος του για το μαρτύριο δεν μπόρεσε να ικανοποιηθεί και γι' αυτό ασπάσθηκε το "μαρτύριο της συνειδήσεως" φεύγοντας στην έρημο "και ην εκεί καθ' ημέραν μαρτυρών τη συνειδήσει και αγωνιζόμενος τοις της πίστεως άθλοις". *

Το παράδειγμα του Μ. Αντωνίου ακολούθησαν πλήθη πιστών, που αποσύρθηκαν στις ερήμους της Αιγύπτου, του Σινά και της Παλαιστίνης. Συγκεντρώθηκαν γύρω από αγίους ερημίτες Γέροντες και έτσι "επολίσθη η έρημος". **

Τα Αποφθέγματα

Η δίψα των Χριστιανών για το "μαρτύριο της συνειδήσεως" και ο θαυμασμός τους για τους Πατέρες της ερήμου, τους πρωτοπόρους στον δρόμο αυτό, τους ωθούσε με πνεύμα μαθητείας να απομνημονεύουν και να καταγράφουν τα πολύτιμα λόγια των Πατέρων, τα γνωστά ως Αποφθέγματα. Έτσι με το πέρασμα του χρόνου άρχισαν να παρουσιάζονται διάφορες συλλογές, που περιείχαν όχι μόνο τα αποφθέγματα των γνωστών Πατέρων, αλλά και 400 περίπου αποφθέγματα άλλων ανωνύμων, που μπορεί εμείς να μη γνωρίζουμε τα ονόματά τους, είναι όμως γνωστά και "απογεγραμμένα εν ουρανοίς".

Στον πρόλογο της αλφαβητικής παραλλαγής των Αποφθεγμάτων γράφονται χαρακτηριστικά τα εξής:

"Σ' αυτό εδώ το βιβλίο έχουν καταγραφεί ασκητικοί αγώνες για την αρετή, και αξιοθαύμαστος τρόπος ζωής αγίων και μακαριστών Πατέρων, καθώς και αποφθέγματά τους, με σκοπό να κεντρίσουν τον ζήλο και να δώσουν την ανάλογη γνώση γύρω από τα θέματα αυτά, ώστε να τους μιμηθούν αυτοί που θέλουν να πραγματοποιήσουν τον ουράνιο τρόπο ζωής και επιθυμούν να βαδίσουν τον δρόμο που οδηγεί στην Ουράνια Βασιλεία.

Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε ότι οι άγιοι Πατέρες που με ζήλο ακολούθησαν αυτόν εδώ τον μακάριο μοναχικό βίο και αναδείχθηκαν κατόπιν και δάσκαλοι, αφού μια για πάντα άναψε η καρδιά τους από τη φλόγα του θείου και ουράνιου έρωτα και όλα, όσα για τους ανθρώπους είναι ωραία και πολύτιμα, αυτοί τα θεώρησαν ως ένα μηδέν, το σπουδαιότερο απ' όλα είναι ότι δεν φρόντισαν να κάνουν τίποτε απολύτως για να προβληθούν. Αντίθετα, πέρασαν τη ζωή τους σε αφάνεια και τα περισσότερα από τα κατορθώματά τους τα κάλυψε η ξεχωριστή τους ταπείνωση. Με τέτοιο τρόπο βάδισαν τον δρόμο του Θεού.

Γι' αυτόν τον λόγο κανείς δεν μπόρεσε με πληρότητα να μας περιγράψει τον βίο τους. Ωστόσο κάποια σύντομα γραπτά από τους θαυμαστούς λόγους ή τις πράξεις τους μάς παρέδωσαν εκείνοι που με πολλή αγάπη δούλεψαν γύρω από το θέμα αυτό. Όχι γιατί ήθελαν να κάνουν χάρη σ' εκείνους, αλλά γιατί έννοια τους ήταν να υποκινήσουν τον ζήλο των γενεών που θα ακολουθούσαν.

Έτσι, πολλοί σε διάφορους καιρούς αυτά τα λόγια και τα κατορθώματα των αγίων Γερόντων τα εξέθεσαν σε μορφή διήγησης με απλό και ανεπιτήδευτο τρόπο. Γιατί σ' ένα μόνο απέβλεπαν, να ωφελήσουν τον πολύ κόσμο...".

______________________

* Μ. Αθανασίου, Βίος και πολιτεία του οσίου πατρός ημών Αντωνίου 47, PG26, 912Β.

** Ό.π. 14, PG26, 865Β.