π. Σεραφείμ Ρόουζ, Η ζωή και τα έργα του Α'

Ιερομόναχος Δαμασκηνός

π. Σεραφείμ Ρόουζ

Η ζωή και τα έργα του

Τόμος Α'

Εισαγωγικό σχόλιο

 Η ελληνική μετάφραση και έκδοση της ζωής του πατρός Σεραφείμ Ρόουζ, αποτελεί ένα σημαντικό και πολυαναμενόμενο γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας στην Ελλάδα και ένα λόγο για μεγάλη χαρά.

Όταν οι εκδότες μου ζήτησαν να γράψω ένα εισαγωγικό σχόλιο γι' αυτό το βιβλίο, πραγματικά ευφράνθηκα ως Ορθόδοξος Αμερικανός που μεγάλωσε κοντά στο μοναστήρι του π. Σεραφείμ. Αγαλλίασα κυρίως γιατί αυτή η βιογραφία αποτελούσε για μένα, όπως και για πολλούς άλλους, εφαλτήριο αλλαγής της ζωής μου. Το εξέλαβα ως μία ευκαιρία εορτασμού, διάδοσης της μνήμης και της μαρτυρίας του πατρός Σεραφείμ. Πέραν αυτού όμως, είναι και μία ευκαιρία να τονιστεί αυτό που ο π. Σεραφείμ έχει να προσφέρει στην Ορθόδοξη Ελλάδα. Πράγματι η ζωή του είναι μία ιστορία που έχει πολλά να πει στους σύγχρονους Έλληνες.

Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου ο οποίος, αν και μεγάλωσε σε μια τυπική οικογένεια Αμερικανών προτεσταντών στη Βόρεια Καλιφόρνια κατά τη δεκαετία του '50, αγνοώντας εντελώς την Ορθόδοξη Εκκλησία - κατάφερε να σπάσει τα δεσμά της εποχής και του τόπου του, να εισχωρήσει στην καρδιά της Ορθοδοξίας και να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους δασκάλους της.

Η μετάνοια, ο ασκητικός αγώνας, ο πόνος της καρδιάς και η διάκριση -τέσσερις από τις βασικές χριστιανικές αρετές οι οποίες λείπουν στην εποχή μας- είναι επίσης από τις πιο αξιοσημείωτες αρετές τις οποίες ο Θεός επιδαψίλευσε στο δίκαιο αγωνιστή ιερομόναχο Σεραφείμ Ρόουζ.

Η μετάνοια ήταν για τον πατέρα Σεραφείμ μία υπαρξιακή κατάσταση· η βάση πάνω στην οποία έκτισε την πνευματική του κατοικία. Ο ασκητικός αγώνας ήταν ο τρόπος με τον οποίο έζησε και εξαγνίστηκε. Ο πόνος της καρδιάς,* η κρυμμένη αγάπη για το Χριστό και τον άνθρωπο, ήταν εκείνο που έδωσε στο λόγο του τόση δύναμη και άγγιξε τις καρδιές τόσων πολλών, τόσο βαθιά. Η διάκριση των πνευμάτων και των ρευμάτων της σύγχρονης ζωής ήταν καρπός της εμπειρίας του, στην αρχή μακριά από το Χριστό, στην κόλαση της σύγχρονης ζωής και έπειτα κοντά στο Χριστό, στον προθάλαμο του παραδείσου που είναι η Εκκλησία.

Ο Θεός "ουκ έστι προσωπολήπτης"(Πραξ. 10:34)· επισκέπτεται τους καταφρονημένους αυτού του κόσμου -οπουδήποτε κι αν βρίσκονται- και εργάζεται μέσα απ' αυτούς για να πληρωθεί το θέλημά Του. Ο π. Σεραφείμ, ζώντας στην αφάνεια στις εσχατιές του Ορθόδοξου κόσμου, σε μια καλύβα σε βουνοπλαγιά της Βόρειας Καλιφόρνια, αλλά και σε κοινωνία με όλους τους αγίους σε πόνο και αγάπη, αξιώθηκε να διακρίνει την ασθένεια της σύγχρονης εποχής και να προτείνει το σωστό πνευματικό φάρμακο.

Η θεραπευτική του είναι ορθή, διότι δεν είναι δική του· είναι αυτή που η Εκκλησία παντού και πάντοτε έχει εφαρμόσει. Με μια ουσιώδη διαφορά· ήταν ένας Αμερικανός και μάλιστα ο πρώτος αυτόχθων, που γνωρίζουμε να έφθασε σε τόσο μεγάλα πνευματικά ύψη. Αυτή η διαφοροποίηση, όπως θα φανεί στην πορεία του κειμένου, είναι που κάνει τη βιογραφία του μοναδική και τόσο σημαντική για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς παντού και ειδικά στην Ελλάδα. Στην πορεία του προς την πατερική Ορθοδοξία, ο π. Σεραφείμ γνώρισε και αποκήρυξε τόσο την αποστατημένη σύγχρονη Δύση όσο και την παγανιστική Άπω Ανατολή. Πρόσφερε με τη ζωή και το έργο του έναν ανεκτίμητο θησαυρό σοφίας για τους σύγχρονους Ορθόδοξους Χριστιανούς, ικανό να τους σώσει από αναρίθμητες παγίδες προερχόμενες από Δύση και Ανατολή.

Σε τούτες τις σελίδες προσφέρεται το αντίδοτο για τον πειρασμό του συγκρητισμού και της επερχόμενης θρησκείας της "νέας εποχής", για το δέλεαρ του υλισμού και της "προόδου", για τη γενική μας παραλυσία και αβελτηρία, για την αλαζονεία της κοσμικής ηγεσίας, που μετατρέπει την Εκκλησία σε "οργάνωση", για την ψυχρότητα της καρδιάς και την ανικανότητα να διακρίνουμε τι προέρχεται από το Θεό, και τι από τον πονηρό. Οι απαντήσεις στα τόσα πολλά εκκλησιαστικά προβλήματα της εποχής μας -τα προβλήματα του υλισμού, του οικουμενισμού, του φυλετισμού, του εξελικτισμού και του εξτρεμισμου- για να ονοματίσουμε μόνο τα πιο γνωστά, βρίσκονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου.

Απαντήσεις δίνει επίσης το σύνολο των κειμένων του που έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελληνικής. Ωστόσο, πολύ πιο σημαντικό και αποκαλυπτικό από το τι είπε ο πατήρ Σεραφείμ, είναι το ποιος ήταν και το πώς έζησε.

Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, η Ορθόδοξη Εκκλησία της βορείου Αμερικής γνώρισε τεράστια άνθηση και σε πολλές περιπτώσεις δέχτηκε στους κόλπους της πολλές ετερόδοξες ενορίες ή ακόμα ομάδες ενοριών με χιλιάδες πιστούς. Η ζωή και το έργο του π. Σεραφείμ έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο στην αξιοσημείωτη αυτή άνθηση. Ενέπνευσε τους συμπολίτες του αυτόχθονες Αμερικανούς, να αποτινάξουν τη σκόνη της παραδεδομένης τους θρησκείας και να εισέλθουν στη Νέα Ιερουσαλήμ, την Ορθόδοξη Εκκλησία. Έγινε ο πρωτότοκος μιας ολόκληρης γενιάς νεοφώτιστων, ένας οδηγός που έβγαλε το δυτικό άνθρωπο από το πνευματικό του αδιέξοδο και τον οδήγησε να επιστρέψει πίσω "τη άπαξ παραδοθείση τοις αγίοις πίστει". (Ιούδα 1:3) Συνάμα, πολλοί αυτόχθονες Ορθόδοξοι που παρεξέκλιναν της στενής οδού ή έγιναν "χλιαροί" στην πίστη τους, αναθερμάνθηκαν ξανά ως χριστιανοί χάρη στον πατέρα Σεραφείμ Ρόουζ.

Έχοντας διασχίσει ποικίλους πνευματικούς κόσμους με σκοπό να φτάσει στο λιμάνι της Αλήθειας, ο π. Σεραφείμ χαριτώθηκε από το Θεό τόσο ώστε να διακρίνει τα σημεία των καιρών και το νόημα τους. Είδε καθαρά την εποχή του και τα επερχόμενα, σχεδόν πριν απ' όλους, στηριζόμενος στους ώμους των Ρώσων αγίων πνευματικών γιγάντων της Διασποράς. Ήταν ικανός να κατανοεί το νου του μοντέρνου ανθρώπου, τον ίδιο τον μοντερνισμό. Το μήνυμά του ήταν μήνυμα ενός προφήτη που έβλεπε πέρα από τα φαινόμενα εκείνο που είναι ως έχει και διαβλέποντας αυτό που έρχεται.

Με όλη του τη διάνοια, την καρδιά και την ψυχή, ο π. Σεραφείμ χρησιμοποίησε το θείο δώρο της διακρίσεως για τη σωτηρία των ανθρώπων. Σήκωσε στους ώμους του το πνευματικό βάρος της ιερής παραδόσεως και μαρτυρίας των αγίων Πατέρων και πρόσθεσε τη δική του πνευματική εμπειρία από τα γεγονότα και τα ρεύματα της σύγχρονης εποχής, εκθέτοντάς τα στο φως της αλήθειας και απελευθερώνοντας τους ανθρώπους από τα δεσμά της πλάνης.

Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, χρειαζόμαστε τη διάκριση των αγίων και του πατρός Σεραφείμ. "Ο Σατανάς", λέει ο π. Σεραφείμ "εισέρχεται τώρα γυμνός στην ανθρώπινη ιστορία". Οι μέρες μας είναι εκείνες που περιγράφονται από τους Αποστόλους, όταν οι άνθρωποι, "της υγιαινούσης διδασκαλίας ουκ ανέξονται, αλλά... από μεν της αληθείας την ακοήν αποστρέψουσιν, επί δε τους μύθους εκτραπήσονται". (Τιμ. Β, 4:3). Ο π. Σεραφείμ στάθηκε ως φρουρός στις πύλες της εκκλησίας, επιβλέποντας τα πάντα, ανεχόμενος τις θλίψεις, επιτελώντας το έργο ενός Ευαγγελιστή. (Βλ. Τιμ. Β, 4:5).

Πρώτα, από την απομονωμένη βουνοκορφή, έπειτα απο την ουράνια κατοικία του, διέσπειρε με το λόγο του σε όλον το χριστιανικό κόσμο μια γνήσια "υπομένουσα Ορθοδοξία της καρδιάς", φωτίζοντας τους ανθρώπους ως προς το πώς πρέπει να ζουν και να πολιτεύονται "μπροστά στο πρόσωπο του αντιχρίστου"· "ο δε υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται". (Μαρκ. 11:13)

Είθε η ζωή, το πνεύμα και η σοφία του πατρός Σεραφείμ, να φωτίζουν και να εμπνέουν τη νέα γενιά των αγωνιζομένων Ορθοδόξων Ελλήνων να αρνηθούν τους εαυτούς τους και τον κόσμο και να διερευνήσουν τα βάθη του αληθινού χριστιανισμού, που δεν είναι "εκ του κόσμου τούτου".

Αμήν. Γένοιτο!

πατήρ Πέτρος 'Αλμπαν Χηρς
Θεσσαλονίκη, 9 Μαρτίου 2005

Μνήμη των αγίων Τεσσαράκοντα,
των εν τη λίμνη Σεβαστείας Μαρτυρησάντων.

___________

* Βλ. Αγίου Μάρκου Ερημίτου και Ασκητού, "Περί των οιομένων εξ έργν δικαιούσθαι", αρ. 122. "Οι Πατερικές διδασκαλίες περί του πόνου της καρδιάς", έγραφε ο πατήρ Σεραφείμ, "είναι μια από τις πιο σημαντικές διδασκαλίες για την εποχή μας, όπου "η εγκεφαλική γνώση" υπερτονίζεται σε βάρος της ορθής ανάπτυξης της συναισθηματικής και πνευματικής ζωής... Κάποιος μπορεί να φτάσει στο ανώτατο επίπεδο διανοητικής κατανόησης της διδασκαλίας των Αγίων Πατέρων...και παρόλα αυτά, χωρίς πόνο καρδιάς, μπορεί να παραμείνει άκαρπη συκιά..."