Οι Λογισμοί και τα Βιώματα στην Ορθόδοξη Πνευματικότητα

«Εκ των κρυφίων μου , καθάρισόν με…» (Ψαλμ. ΙΗ’, 13)

Στο πρώτο μέρος της παρούσης εργασίας, που καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο τμήμα της, ο Αρχιμανδρίτης Αρσένιος Κατερέλος, ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος, αναφέρεται σε θέματα που αφορούν το καυτό ζήτημα των λογισμών.

Στο θέμα αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται στην διδασκαλία των θεοφόρων  Πατέρων της Εκκλησίας μας (παλαιοτέρων και συγχρόνων) καθώς και στα βιώματά των, οι οποίοι μας υποδεικνύουν με κάθε ακρίβεια και λεπτομέρεια τους ορθούς τρόπους και τις αγιοπνευματικές μεθόδους, διά των οποίων, αφ’ ενός μεν θα κατορθώσουμε να διαφύγουμε τους θανατηφόρους σκοπέλους και τους υπούλους υφάλους που κρύπτονται στην ατέλεστο πορεία της Ορθοδόξου πνευματικότητος, αφ’ ετέρου δε θα επιτύχωμε να στρέψωμε τους λογισμούς μας προς τα Άνω για τον προσωπικό μας καταρτισμό και ασκητικό αγώνα και για την κάθαρσι της ψυχής μας. Και αυτό, έως ότου «καταντήσωμεν εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Εφεσ. 4, 13), έως ότου δηλαδή αποκτήσωμε «νουν Χριστού» κατά τον Απόστολον (Α’ Κορ. β’, 16).

Ο συγγραφέας αναφέρει, ότι για την φύλαξι του νοός μας από τους κακούς λογισμούς επιβάλλεται η εσωτερική αφύπνισις, η εγρήγορσις και η προσοχή, δοθέντος ότι η αμαρτία ξεκινά όχι από την προσβολή του λογισμού, για την οποία δεν ευθυνόμεθα, αλλά από την στιγμή της αποδοχής του και της καλλιεργείας του από εμάς.

Σκιαγραφεί επίσης το πώς εφαρμόζεται και βιώνεται αυτή η επίπονος μεν, ευλογημένη δε και καρποφόρος άθλησις και εμπειρία της πνευματικής εγρηγόρσεως και φυλακής του νοός από τους λογισμούς εντός του πλαισίου της υγιούς Ορθοδόξου πνευματικότητος. Αναφέρει ποια είναι η προέλευσις των λογισμών, τα είδη των, τα στάδια αναπτύξεώς των, η τακτική του αιτίου το οποίο τους παράγει (Θεός, εαυτός μας, δαίμων, κόσμος), οι τρόποι αντιμετωπίσεώς των, δηλαδή η απόρριψις ή η αποδοχή των, κλπ.

Ο συγγραφέας εστιάζει περισσότερο σε κάποια καίρια σημεία που αφορούν το θέμα των λογισμών, όπως το πώς ο διάβολος, όταν τους παράγη, τους χρησιμοποιεί εναντίον μας κλπ. …

Στο δεύτερο μέρος του πονήματος, ο συγγραφέας αναφέρεται σε κάποια πνευματικά φαινόμενα της Ορθοδόξου ζωής, όπως η χορήγησις και η άρσις της Χάριτος, η γενικωτέρα τακτική του διαβόλου εναντίον μας, η μαγεία, η διαφορά ψυχοπαθείας, δαιμονισμού και δαιμονικής προσβολής, η θεραπεία των παθών, κάποιοι τρόποι οράσεως του θείου Φωτός, κλπ.

Βέβαια, επειδή η πνευματική ζωή δεν κατατέμνεται, αλλά αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, γι’ αυτό και καθ’ όλη την εργασία αλληλοπεριχωρούνται τα θέματα των λογισμών με κάποια άλλα πνευματικά θέματα, όπως π.χ. τα σταυροαναστάσιμα βιώματα του πνευματικού αγώνος.

Τα περιεχόμενα των Κεφαλαίων της εργασίας είναι τα εξής:

1. Τι είναι οι λογισμοί, πού παράγονται και ποια είναι η προέλευσίς των.
2. Οι εκ Θεού λογισμοί.
3. Οι εκ των δαιμόνων λογισμοί - Οι δαίμονες σε αντιδιαστολή με τους αγγέλους
4. Οι εκ του εαυτού μας λογισμοί - καλοί, κακοί, αδιάφοροι.