Τα 400 κεφάλαια περί Αγάπης και ερμηνεία εις το Πάτερ Ημών του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού

Σε μικρό σχετικώς διάστημα εξηντλήθη η α' έκδοση των 400 Κεφαλαίων "Περί Αγάπης" του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, με την διαφωτιστική Εισαγωγή και τις Σημειώσεις, που δίνουν το μέτρο της βαθειάς Ορθοδόξου ζωής και θεολογίας του μεγαλωνύμου Μαξίμου, που μας απεκάλυψε τόσο ζωηρά την ερωτική φορά του Θεού προς τα όντα και των όντων προς τον Δημιουργό τους.

Το ότι ήδη ζητείται τόσο πολύ ένας από τους μεγαλυτέρους Μυστικούς της Εκκλησίας, φανερώνει μαζύ με την δίψα των εν Χριστώ αδελφών για μια ζωή εσωτερική, ότι οι ψυχές, σαν θεόπλαστες, "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν", εφ' όσον δεν έχουν αυτοφτωχύνει με τον αυτοπεριορισμό στα πλαίσια ενός απανθρώπου ηθικισμού, θέλουν την αποκατάστασή τους στον Πατέρα τον "εν τοις ουρανοίς", όπως εκθέτουμε στην Εισαγωγή.

Με την ευκαιρία της β' εκδόσεως, αναμορφώσαμε ελαφρά, κατά παράκληση πολλών, τους λεκτικούς τύπους της μεταφράσεως προς το ιδίωμα της δημοτικής γλώσσης, για να γίνουν τα Κεφάλαια περισσότερο προσιτά στον λαόν μας και πιο ζωντανά. Αφήσαμε μόνο όπως είναι την Εισαγωγή και τις παραπομπές.

Δεν λησμονούμε, βέβαια, ότι γλωσσικώς βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο, πράγμα που κάνει αυτονόητο, ότι υπάρχουν πολλοί ακόμη ερασταί της καθαρευούσης, μεταξύ κυρίως των παλαιοτέρων. Αλλά ο πολύς κόσμος σήμερα, δεν μπορεί να διαβάσει βιβλία που δεν είναι γραμμένα στο καθημερινό γλωσσικό ιδίωμα. Και πρέπει και εμείς να γίνουμε "τα πάντα τοις πάσι", κατά Παύλον.

Το γλωσσικό είναι ένα πρόβλημα, συνδεόμενο περισσότερο με τον νόμο της ιστορικής εξελίξεως και ολιγώτερο με πονηρές προθέσεις. Όταν η δημοτική επίσημα πλέον έχει καθιερωθεί και στα ανώτατα Ιδρύματα εκπαιδεύσεως, τότε βρισκόμαστε ενώπιον μιας πραγματικότητος, την οποίαν η Εκκλησία, με την ευκαμψία της "εν Χριστώ ελευθερίας", που διαθέτει, πρέπει να αντιμετωπίσει, αν δεν θέλει να δημιουργήσει -αν ήδη δεν υπάρχει- ένα λόγον αποξενώσεως αμοιβαίας, αυτής και των τέκνων της.

Ήδη είμαστε θεαταί ριζικών μεταβολών και βλέπουμε φανερά, ότι η Εκκλησία γλωσσικώς απομονώνεται, όπως παλαιότερα υποστηρίξαμε. Εάν οι Έλληνες δεν μπορούν να διαβάζουν τους αρχαίους φιλοσόφους στα κείμενά τους, το κακό είναι μικρό. Δυστύχημα όμως απροσμέτρητο είναι, ότι ούτε την γλώσσα των Γραφών μπορούν τώρα να πλησιάσουν, ούτε τα Πατερικά κείμενα, ούτε την λειτουργική γλώσσα και τα υμνολογικά κείμενα.

Εδώ δεν κάνουμε γλωσσολογικό μάθημα· απλώς εξηγούμε τους λόγους που μας αναγκάζουν να κατεβαίνουμε συνεχώς γλωσσικά. Γιατί περί κατεβάσματος πραγματικού πρόκειται. Εάν η γλώσσα πλάθεται, είναι βέβαιον, ότι η αρχαία γλώσσα, εκ της οποίας η καθαρεύουσα, επλάσθη με όργανο κυρίως την νόηση, ενώ η δημοτική είναι άνθος της κατ' αίσθηση ζωής και διαμορφώθηκε με το όργανο των εικόνων, της φαντασίας, των θετικών διεργασιών: την διάνοια. Και σήμερα οι άνθρωποι είναι στην πλειονότητά τους διανοητικοί, αισθητικοί και αισθησιακοί, παρά νοητικοί. Λοιπόν είμαστε υποχρεωμένοι, από αυτά τα πράγματα, να χρησιμοποιήσουμε κοινό μέσον συνεννοήσεως και προσελκύσεως του λαού μας στην Εκκλησία.

Τέλος, παραθέτουμε ερμηνευτικά σχόλια των Κεφαλαίων, όσα εκρίθησαν εντελώς απαραίτητα.

Συνεκδίδουμε με την ευκαιρία της β' εκδόσεως και την Ερμηνεία στην Προσευχή "Πάτερ ημών" του αγίου Μαξίμου, σε μετάφραση, με εισαγωγικές σκέψεις και σχόλια. Πρόκειται για έργο Μαξιμιακής αξίας, που βοηθάει να κατανοήσουμε την Κυριακή Προσευχή.

Κυριακή των Αγιορειτών Πατέρων 1978
Θ.μ.Δ.