Η Ευχή μέσα στον κόσμο

Γιατί δεν υπάρχει τίποτε γλυκύτερο και ωραιότερο και ωφελιμότερο από την πνευματική επικοινωνία με τον Χριστό! Προκειμένου λοιπόν να γκρινιάζουμε ή να μουρμουρίζουμε ή να λέμε ο,τιδήποτε άλλο, άσκοπο ή αμαρτωλό, ας επαναλαμβάνουμε το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» και μέσα στον ναό ακόμα. Σκύψιμο της κεφαλής και «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».

• Γλυκάθηκε ο νους; Ε, δεν ξεκολλά από την Ευχή.

• «Ηυφράνθη η καρδία»; Σκλαβώθηκε για πάντα από την θεία αγάπη, από τον θείο έρωτα. Άραγε, δεν το έχετε νοιώσει ποτέ αυτό;…

Εκείνο, λοιπόν, που ενδιαφέρει όλους εμάς , που ζούμε μέσα στον κόσμο, τον φοβερά αμαρτωλό και ξεδιάντροπο, είναι να λέμε την Ευχούλα «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», κατ’ αρχάς και για αρκετά καιρό προφορικά, φωναχτά ή ψιθυριστά με το κομποσχοίνι, και ύστερα από μέσα μας, παντού και πάντοτε. Όσο περισσότερο θα λέγεται η ευχή, με υπομονή και με θέρμη ψυχής, τόσο γρηγορώτερα θα γίνη κτήμα μας ένας νέος τρόπος ζωής. Τότε, εφ’ όσον θα έχουν προηγηθή αρκετές προσπάθειες και πολλοί πειρασμοί, θα αισθανώμεθα και θα βιώνουμε την προσευχή μέσα μας . Θα πυρπολούμεθα από την Ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» θα γεμίζουμε, θα πληρούμεθα από την χάρι της Ευχής, της Νοεράς προσευχής, και θα καθιστάμεθα ολόκληροι μια προσευχή!...

Και τότε η θεία Χάρις θα λάμπη στο πρόσωπό μας. Μέσα στους πειρασμούς θα έχουμε ειρήνη στην καρδιά. Μέσα στους διωγμούς και στα μαρτύρια, θα έχουμε την χάρι της υπομονής και της ησυχίας από την καλή μαρτυρία της συνειδήσεώς μας. Θα μας θλίβη ο ένας, θα μας κατατρέχη ο άλλος, αλλά μέσα μας θα βασιλεύη μια παράδοξη και ανείπωτη γλυκύτητα.

Στο «Πνευματικό ημερολόγιο» μιας πιστής και ταπεινής ψυχής, που κυκλοφόρησε στην Ρουμανία, διαβάζουμε τα εξής, για μια ευλαβή γυναίκα στο Βουκουρέστι, που καλλιέργησε την Ευχή μέσα από πολλές δυσκολίες και πειρασμούς, τόσο εξαιτίας της εργασίας της και της οικογενείας της όσο και της φτώχειας και του κομμουνιστικού καθεστώτος:

«Μετά από οκτώ μήνες ακατάπαυστης προσευχής (ημέρα και νύκτα), ξύπνησα ένα πρωινό από τους κτύπους της καρδιάς και άρχισα να προφέρω την προσευχή στον ρυθμό των χτύπων της καρδιάς.

Αισθάνθηκα στην καρδιά μου την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος σαν ένα γλυκό βελούδινο χάδι, σαν τα φτερά μιας πεταλούδας που πετάριζε στην ψυχή μου λέγοντας:

- «Είμαι εδώ. Εγώ είμαι ο ενεργών. Εσύ προσεύχου».

Κράτησα λίγο την αναπνοή μου, για να νιώσω την γλυκύτητα και την αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος. Έλαβα τότε στην ψυχή μου μια ειρήνη αγία, θεϊκή, ουράνια… …

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι θεοφιλείς ευεργεσίες της Ευχούλας «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» γρήγορα μας αποκαλύπτωνται και μας καταπλήσσουν. Ακόμη και η κούρασις, τότε, θα είναι γλυκειά και ο πόνος που θα αισθανώμεθα σωματικά, θα είναι πιο ελαφρύς. Τότε και τα σύννεφα της αμαρτίας θα διαλύωνται και ο ήλιος της ειρήνης και της αγάπης θα λάμπη ακτινοβόλος μέσα στον ουρανό της ψυχής μας και θα χωρούν μέσα μας όλοι, ακόμη και οι εχθροί μας.

Έτσι θα γνωρίσουμε βιωματικά ότι:

• Οι πράξεις των εντολών, με πρώτη την διπλή αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον,

• η συμμετοχή μας στη θεία Λατρεία και στα πανάγια σωστικά Μυστήρια,

• το καθημερινό πνεύμα συντριβής και μετανοίας που καλλιεργούμε,

• η καθημερινή μελέτη της Αγίας Γραφής και άλλων θεοφιλών πνευματικών βιβλίων

• και η αδιάλειπτος προσευχή με το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», ανοίγουν τις θύρες του θείου ελέους. Ανοίγουν την αγκαλιά του Θεού και αυτή η αγκαλιά με την σειρά της μας κλείνει μέσα της!!! Και τότε, η ουράνια χαρά της ψυχής μας είναι ανέκφραστη και δεν περιγράφεται με λόγια!...

Γι αυτό και όλοι εμείς θα φωνάζουμε τον Όνομα του Χριστού μας, και το παντοδύναμο αυτό Όνομά Του:

• θα διατηρήση και θα ενισχύση το πνεύμα της μετανοίας,

• θα αποκαταστήση τις κλονισμένες μας σχέσεις με το Θεό και τον πλησίον,

• θα ηρεμήσει την ταραγμένη μας συνείδησι,

• θα δυναμώση την πίστι και την θέλησί μας για την τήρηση των εντολών και την καλλιέργεια των αρετών,

• θα αυξήση τα όρια της ευδοκίμου υπομονής,

• θα μαλακώση το εγωιστικό επικάλυμμα της καρδιάς,

• και θα πυρακτώση, τέλος, την ψυχούλα μας για θεία Λατρεία και για θεία Κοινωνία.

Και κάτι ακόμα: Όταν για τον άλφα ή βήτα λόγο δεν θα μπορούμε να κοινωνήσουμε των αχράντων Μυστηρίων, έχουμε μαρτυρίες, έχουμε μαρτυρίες πολλών χριστιανών, που ησθάνοντο ότι στο «Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης, προσέλθετε», κι αυτοί κοινώνησαν! Γιατί εκείνη την ώρα, που οι άλλοι κοινωνούσαν, αυτοί έλεγαν την Ευχή και λαχταρούσαν το Σώμα και το Αίμα του Ιησού Χριστού. Και ο Θεός ανταποκρίθηκε με τον δικό του τρόπο και επικοινώνησε μαζί τους με αυτήν την πνευματική και ακατάληπτη «Θεία Κοινωνία», καθώς αισθάνθηκαν σαν να κατεβαίνη κάτι από τον λαιμό τους, ενώ ταυτόχρονα μια ανέκφραστη γλυκύτητα που υπήρχε στο στόμα τους κατέλαβε ολόκληρο το ψυχοσωματικό τους «είναι»! Αυτά, για τους αμφισβητούντας και αγεύστους αυτών των πνευματικών καταστάσεων.

Μετά πολλής χαράς και πνευματικής αγαλλιάσεως ελάβομεν το νεώτερον πόνημα του εκλεκτού Κληρικού της καθ' ημάς Ιεράς Μητροπόλεως Πρωτοπρεσβυτέρου Στεφάνου Αναγνωστοπούλου, του λευκανθέντος εν ταις αυλαίς του Κυρίου και επί σεμνότητι, συνέσει και σωφροσύνη διακρινομένου: "Η ευχή μέσα στον κόσμο" και συγχαίρομεν θερμώς.

Εν αυτώ αποκαλύπτεται η συνέχισις, αναγκαιότητα και λειτουργία της νοεράς προσευχής εις πάντα τόπον και χρόνον. Το υπέρ παν Όνομα, η αρχαία μονολόγιστος ευχή του Ιησού, αποτελεί την αναπνοήν του σύμπαντος κόσμου, τον τρόπον δι' ου ελκύονται και προχέονται αι άπειροι δωρεαί και άκτιστοι ενέργειαι του Τριαδικού Θεού προς την κτίσιν. Δι' αυτής συντρίβονται αι μηχαναί του αρχεκάκου εχθρού. Εις αυτήν συγκροτείται και εν αυτή εξαντλείται το μυστήριον της προσευχής καθότι περιέχει εν σμικρώ ανακεφαλαίωσιν της Αγίας Γραφής, του μυστηρίου της Θείας Οικονομίας. Στοχεύει εις την επίτευξιν και διατήρησιν της αρρήκτου ενώσεως του Πλάστου μετά του πλάσματος Αυτού. Αποκαλύπτει, καθιστά οικείον πρόσωπον και φέρει εγγύς τον άπαξ ενανθρωπήσαντα και σώσαντα τον άνθρωπον προαιώνιον Λόγον του Θεού. Περικλείει όλας τας αρετάς και τα κατορθώματα του πνευματικού στίβου, ζωογονεί και ενδυναμώνει αυτά. Παραμένει η αποτελεσματική άμυνα αλλά και η υψοποιός δύναμις εις την πνευματικήν ζωήν της στρατευομένης Εκκλησίας.

Οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας κατά τις ησυχαστικές έριδες και τον συνοδικό Τόμο του 14ου αιώνα επιστοποίησαν και εσυστηματοποίησαν την μέθοδον ασκήσεως της νοεράς προσευχής, όπως αυτή απετυπώθη εις την Φιλοκαλίαν, τα Συναξάρια, και τα Γεροντικά, τα περιέχοντα τα ασκητικά παλαίσματα και την αγωνίαν του αγώνος προς σωτηρίαν, των Αγίων της Εκκλησίας μας.

Εν αρχή μεν διά χειλέων εκφράζεται, εν συνεχεία εγκαθίσταται εις την καρδίαν, η οποία προφέρει το όνομα του Ιησού Χριστού και το λοιπόν περιεχόμενον της προσευχής νοερώς. Ο νους και η καρδία ενούνται κατά την ενέργειαν αυτών, η προσοχή περικλείεται εντός της καρδίας και εκεί προφέρεται αυθορμήτως η ευχή. Η προσευχή στερεούται εν τη καρδία και άνευ ιδιαιτέρας προσπαθείας της θελήσεως προφέρεται αφ' εαυτής εντός της καρδίας, ελκύουσα την προσοχήν του νοός. Η προσευχή ενεργεί ως τρυφερά φλόγα εντός ημών, ως έμπνευσις άνωθεν, γλυκαίνουσα την καρδίαν διά της αισθήσεως της αγάπης του Θεού και αρπάζουσα τον νου εις πνευματικάς θεωρίας. Η βαθμιαία ανάβασις εν τη προσευχή είναι η πλέον αξιόπιστος. Εις τον εισερχόμενον εις το στάδιον του αγώνος διά την προσευχήν επιμόνως προτείνεται να αρχίζη διά της προφορικής προσευχής, έως ότου αυτή αφομοιωθή υπό του σώματος, της γλώσσης, της καρδίας, και της διανοίας αυτού. Η διάρκεια της περιόδου ταύτης διαφέρει εις έκαστον. Όσον βαθυτέρα είναι η μετάνοια, τοσούτον συντομωτέρα η οδός. (Απόσπασμα εκ του βιβλίου του π. Σωφρονίου Σαχάρωφ "Περί προσευχής").

Είθε λοιπόν δι' αυτής της θεομιμήτου προσευχής, όπως γεωργήσωμεν την σωτηρίαν ημών και η μονολόγιστος ευχή "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλόν" να αποτελέση το διαρκές εντρύφημα της καθημερινότητος, την αμόλυντον τροφήν της ψυχής μας και το αδιάσειστον καταφύγιον εν ταις ζάλαις και θλίψεσι του βίου. Επί πλέον δε εύχομαι να αποτελέση το ακροτελεύτιον κύκνειον άσμα της εξόδου μας εκ της ματαιότητος και της φθαρτότητος του κόσμου τούτου και της πορείας "ένθα ήχος καθαρός εορταζόντων". Μήπως ο "ήχος" αυτός, είναι αυτή η ιδία η νοερά προσευχή και επίκλησις του Κυριακού ονόματος;

Εν Πειραιεί τη 8η Φεβρουαρίου 2007

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

ο Πειραιώς Σεραφείμ

Είναι διαπιστωμένο ότι οι ζωηφόροι λόγοι περί της Νοεράς και Καρδιακής προσευχής δεν ακούγονται εύκολα. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι οι λόγοι αυτοί ακούονται χωρίς ευχαρίστησι από τους δυσπιστούντας, όχι μόνο γιατί δεν έχουν δοκιμάσει τι είναι η Νοερά λεγομένη προσευχή, αλλά και γιατί δεν έχουν αυτιά, που να θέλουν ν΄ ακούσουν. Έτσι, πολλοί την κοροϊδεύουν, άλλοι την ειρωνεύονται, άλλοι την απορρίπτουν, άλλοι λέγουν ότι είναι πλάνη. Σ' όποιον άλλωστε πήτε ότι κάνετε αυτού του είδους την προσευχή, το πιο πιθανό είναι να σας κοροϊδέψη. Αλλά εσείς να συνεχίσετε να την κάνετε! Και να είστε βέβαιοι ότι την ωφέλεια θα την δήτε στην πορεία της ζωής σας.

Εκείνοι, πάλι, που επιθυμούν να ακούσουν λόγον Θεού, οφείλουν να γνωρίζουν ότι μετά την ακρόασι, οι λόγοι αυτοί θα πρέπει να γίνουν πράξις, βίωμα και ζωή μέσα μας, κάτι για το οποίο απαιτείται φλογερός πνευματικός ζήλος και πολύς κόπος, αρχίζοντας από την τήρησι των εντολών και την αντίστοιχη καλλιέργεια των αρετών, διότι τα αγαθά της Νοεράς προσευχής "κόποις κτώνται". Όμως, αυτός ο εν Χριστώ Ιησού σκληρότατος κόπος και αυτή η ματωμένη άσκησις συντελούν τα μέγιστα στην κάθαρσι του όλου ανθρώπου. Δηλαδή, η τήρησις των εντολών, η καλλιέργεια των αρετών, η συμμετοχή μας, όταν το επιτρέπη ο Πνευματικός και η Εκκλησία, στα πανάγια Μυστήρια και ιδιαίτερα στην Θεία Κοινωνία, η φυλακή των αισθήσεων, η εγκράτεια της γλώσσης, το ταπεινό φρόνημα, η ειρήνη και η σιωπή των λογισμών, συντελούν όλα μαζί στην απαλλαγή από τα πάθη, με την βοήθεια πάντοτε της θείας Χάριτος, που έλκεται ισχυρά με την Ευχούλα, με το "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με".

Η προσφορά της Νηπτικής Πατερικής διδασκαλίας για την Νοερά προσευχή ως αγωνιστική προσπάθεια και μέσα στον κόσμο, πιθανόν να ξενίση πολλούς ή ακόμη και να τους σκανδαλίση. Δυστυχώς, ο απόλυτος ορθολογισμός της εποχής μας σκοτίζει τον νου και τον καθιστά ανίκανο να αποδεχθή τις υπερβατικές και υπέρλογες καταστάσεις ως πραγματικές. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι "όπου ο Θεός βούλεται, νικάται φύσεως τάξις" και "ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα".

Το μεγαλείο της θεοπτίας από την Καρδιακή καθαρά προσευχή είναι μεν βεβαιωμένο από τους επωνύμους "πολύφωτους αστέρας του νοητού στερεώματος" της Εκκλησίας, τους θεοφόρους Πατέρας, Ασκητάς, Ησυχαστάς, Ερημίτας, Κοινοβιάτας, από τα "πάγχρυσα στόματα" των μεγάλων Ιεραρχών και Οσίων, αλλά και -γιατί όχι;- από την απλανή μαρτυρία απλών ανωνύμων Λειτουργών του Υψίστου και απλών αγωνιζομένων πιστών χριστιανών μέσα στον κόσμο. Την καλλιέργεια αυτής ακριβώς της καρδιακής προσευχής θα προσπαθήσουμε να καταδείξουμε και να υποδείξουμε στα πρώτα της τουλάχιστον στάδια, που είναι δυνατά, διά της θείας βοηθείας και της ανθρωπίνης προαιρέσεως, σε όλα τα μέλη της λογικής Ποίμνης του Χριστού.

Η Νοερά προσευχή:

• Είναι εμπειρία της αιωνίου ζωής! Είναι εμπειρία, από την παρούσα ήδη ζωή, της πανευφρόσυνης ενέργειας του Αγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά του "αδιαλείπτως" προσευχομένου πιστού, εντός του οποίου η καρδιά μετ ανεκλάλητους στεναγμούς ψάλλει και βοά "αββά ο Πατήρ", "είσαι ο Πατέρας μου, ελέησόν με", δηλαδή την Ευχή, "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με" και την οποία βιώνει ολόκληρη η ύπαρξίς του, ως ναός του Αγίου Πνεύματος.
• Είναι ακόμη η νοερά ενέργεια εντός της κεκαθαρμένης εκ των ψεκτών παθών καρδίας, η οποία, ως πηγή αεννάως βρύουσα το ύδωρ το ζων, πλημμυρίζει την ψυχή του προσευχομένου από θεϊκές ελλάμψεις, δωρεές και αποκαλύψεις "αρρήτων ρημάτων".
• Είναι επίσης ο εν θεωρία και διά της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος ακατάληπτος νοερός και απλανής ασπασμός, άμα και προσκύνησις των σεπτών και αχράντων ποδών του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού εντός του ναού της καρδιάς του προσευχομένου χριστιανού, του οποίου η ψυχή, παλλομένη και πυρπολουμένη από θεϊκό έρωτα, Τον επικαλείται αδιαλείπτως βοώσα "Ιησού μου! Γλυκειά μου αγάπη, ελέησόν με".
• Και άλλοτε πάλι, είναι το υπερβατικό βίωμα του πνευματικού βυθίσματος στο φωτοπέλαγος του ακτίστου Τριαδικού Φωτός, που πληροί-γεμίζει ολόκληρη την ύπαρξι του "ευχομένου" από αγγελική αγνότητα και θεία Γνώσι των απορρήτων της Βασιλείας του Θεού!!! Η φωτοπλημμύρα αυτή του ακτίστου Φωτός "πνίγει" την εν πνευματική θεωρία ευρισκομένη ψυχή από ουράνια μακαριότητα. Και τότε όντως δύναται εν Αγίω Πνεύματι να ΘΕΟΛΟΓΗ. "Ελθών δε εις εαυτόν" ο προσευχόμενος βιώνει, με πολλή ψυχοσωματική ευκολία και εν Χριστώ, την απλανή συμπόρευσί του μετά του Ιησού Χριστού στον διεξαγόμενον αγώνα για την πλήρη κάθαρσι νοός και καρδιάς και την λήψι του θείου φωτισμού, διά των οποίων οδηγείται κατά Χάριν στον θεϊκό Σαββατισμό, στην ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΗΣΥΧΙΑ και δι' αυτής στην τελείωσι-θέωσι!!!

Σκοπός ημών των κληρικών παντός βαθμού και δη των Πνευματικών, όπως και των οσίων μοναχών, είναι η προετοιμασία των χριστιανών μας στο πώς θα συμμετέχουν σωστά στα Μυστήρια της Εκκλησίας, στο πώς θα τηρούν και θα υπακούουν, κατά δύναμιν, τις ευαγγελικές εντολές του Σωτήρος Χριστού στο πώς θα καθαρισθούν από τα πάθη και τέλος στο πώς θα οδηγηθούν στον φωτισμό και από εκεί στην κατά Χάριν θέωσι. Δηλαδή, στο πώς θα αγωνισθούν στην παρούσα ζωή. Διότι από σήμερα πρέπει να αρχίση η κάθαρσις από τα πάθη! Από σήμερα ο φωτισμός! Από την παρούσα ζωή η τελείωσις και ο αγιασμός! Από τον παρόντα κόσμο η βεβαιωμένη ελπίδα της σωτηρίας και το βίωμα-αίσθησις της Βασιλείας του Θεού εντός της καρδίας!

Άλλωστε, δεν είναι λίγοι εκείνοι, που και μέσα στον κόσμο, κατά καιρούς βιώνουν την ενέργεια της Νοεράς προσευχής, εν Αγίω Πνεύματι, ως πρόγευσι, ότι θα καταστούν "κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Ιησού Χριστού". Είναι όλοι αυτοί που έλαβαν το μήνυμα και το έκαμαν πράξι ζωής με θεοφιλείς αγώνες, για να δουν την Δόξα του Χριστού στην Δευτέρα του Παρουσία, όχι ως "πυρ καταναλίσκον", αλλά ως Φως απείρου αγάπης και θείας μακαριότητος!

Από το 1962 και εντεύθεν υπήρξα, όλως αναξίως, ακροατής αδόκιμος των λόγων και των βιωμάτων του Πνευματικού μου πατρός και Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτου, ξεκινώντας από την Νέα Σκήτη, κατόπιν στην Προβάτα και έπειτα στην ιερά κοινοβιακή Μονή Φιλοθέου, του Αγίου Όρους.

Ο Γέροντάς μου υπήρξεν, ως γνωστόν, πιστόν υποτακτικός του γίγαντος του ασκητικού πνεύματος και συγχρόνου καθηγητού της Νοεράς προσευχής, του νηπτικού και θεόπτου Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού!

Πληθωρική η προσφορά του θησαυρού της αγαπώσης, μέχρι θυσίας, καρδιάς του Γέροντός μου μέσα από τα απλανή βιώματα της ενεργουμένης εντός αυτού Νοεράς προσευχής. Οι προσωπικοί μου καρποί πτωχοί, πάμπτωχοι έως και μηδαμινοί. Η γεύσις όμως από την εμπειρική του διδασκαλία παρέμεινε και αυτήν μεταφέρω, ως ελάχιστον αντίδωρον της μεγάλης ευγνωμοσύνης, που έχει η ελεεινή ψυχή μου στο αγιασμένο πρόσωπό του.

Το παρόν γραπτό πόνημα για την Νοερά Προσευχή είναι απομαγνητοφωνημένες ομιλίες, που έγινεν σε δύο περιότους στον ιδρυματικό Ιερό Ναό της Αγίας Βαρβάρας Αμφιάλης Κερατσινίου, όπου και εφημερεύω. Η πρώτη περίοδος αφορούσε σύντομα πρωινά Κυριακάτικα κηρύγματα και η δευτέρα βραδυνές ωριαίες ομιλίες. Κοντά σ' αυτές προσετέθησαν επίσης και τα γραπτά άρθρα περί Νοεράς προσευχής, που δημοσιεύθηκαν στο μηνιαίο θρησκευτικό περιοδικό της ιεράς Μητροπόλεως Χίου, "Εθνομάρτυς Πλάτων ο Χίου", το έτος 1965.

Οι πέντε λεξούλες "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με", αποτελούν μέρος της λεγομένης Νοεράς προσευχής. Γι' αυτήν λοιπόν την νοερά άθλησι -που είναι κόπος και μάλιστα έμπονος- θα γίνη κατά το δυνατόν απλός λόγος και παράλληλα θα δοθούν βασικά στοιχεία για την άσκησί της.

Αν έστω και μια ψυχή βοηθηθή και βρη τον απλανή δρόμο της σωτηρίας μέσα από την ενέργεια της Νοεράς Καρδιακής προσευχής, ακόμη και της προφορικής, τότε το παρόν πόνημα θα έχει πετύχη, εν Αγίω Πνεύματι, τον σκοπό του.

Αυτά εγράφησαν ανήμερα της μεγάλης Εορτής
της του Ιησού Χριστού Επιφανείας, το 2007.

Ο κατά Χάριν ηλεημένος
Πρωτοπρεσβύτερος Στέφανος Κ. Αναγνωστόπουλος