Εμπειρική Δογματική τομ. Β΄

Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος

Εμπειρική Δογματική

Τόμος Β΄

κατά τις προφορικές παραδόσεις
Του π. Ιωάννη ρωμανίδη

Η Εμπειρική Δογματική  του Μητροπολίτη Ναυπάκτου, η οποία βασίζεται στις προφορικές παραδόσεις του π. Ιωάννη Ρωμανίδη,  ολοκληρώνεται με την κυκλοφορία του δεύτερου τόμου, λίγες μέρες μετά την έκδοση του πρώτου. Ο δεύτερος τόμος έρχεται να συμπληρώση τον πρώτο, ο οποίος είχε κατά βάσιν εισαγωγικό χαρακτήρα, αναπτύσσοντας με διεξοδικό τρόπο επί μέρους θέματα ζητήματα της δογματικής στα αντίστοιχα κεφάλαια: 1. Η θεολογία περί της Αγίας Τριάδος. 2. Η δημιουργία του κόσμου. 3. Η πτώση του ανθρώπου. 4. Η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού. 5. Η Εκκλησία ως Σώμα Χριστού και κοινωνία θεώσεως. 6. Η μετά θάνατον ζωή.

1. Η θεολογία περί της Αγίας Τριάδος: Το μυστήριο της Αγίας Τριάδος δεν είναι δυνατόν να διερευνηθή με την λογική η με τον φιλοσοφικό στοχασμό αλλά με βάση την αυθεντική εμπειρία των θεοπτών Πατέρων. Η γνώση του Θεού είναι δώρο της Χάρης του Θεού που ενεργεί στους θεούμενους και είναι εφικτή μόνο μέςω της νοεράς ενέργειας του ανθρώπου, ο Θεός γνωρίζεται με τον νου και την καρδιά και όχι με την λογική.

2. Η δημιουργία του κόσμου: Ο κόσμος, υλικός και άϋλος, είναι δημιούργημα του Θεού εκ του μη όντος. Σκοπός της δημιουργίας είναι η ενσάρκωση του Λόγου, του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος και  η θέωση του ανθρώπου. Η κτίση διευθύνεται με την άκτιστη ενέργεια του Θεού και όχι με φυσικούς νόμους. Η αλήθεια αυτή αποκαλύπτεται στους Πατέρες, οι οποίοι την διατυπώνουν χρησιμοποιώντας την επιστημονική γνώση και γλώσσα που είναι διαθέσιμη στην εποχή τους και επομένως δεν έχει κανένα νόημα η σύγκρουση θεολογίας και επιστήμης αφού πρόκειται για διαφορετικά πεδία. Ο άνθρωπος, η περίληψη της κτίσης, δημιουργήθηκε από τον Θεό ως ψυσχοσωματική οντότητα. Σώμα και ψυχή συνδημιουργήθηκαν ως θετικά δημιουργήματα και τα δύο με την προοπτική να μετάσχουν στην θεοπτική εμπειρία. Η κατά Χάρη αθάνατη ψυχή που ζωοποιεί και ενοποιεί το σώμα, αποτελείται από λογική και νοερά ενέργεια αλλά και από το παθητικό μέρος. Στην φυσιολογική κατάσταση του ανθρώπου η νοερά ενέργεια επανέρχεται στον φυσικό της χώρο, την καρδιά, η οποία είναι το κέντρο της πνευματικής του υπάρξεως, απελευθερώνει τον άνθρωπο από τη δουλεία των παθών, της λογικής και του περιβάλλοντος και τον μεταμορφώνει ολοκληρωτικά.

3. Η πτώση του ανθρώπου: Η πτώση του ανθρώπου δεν έχει ηθική διάσταση αλλά είναι οντολογικό πρόβλημα. Στην ουσία πτώση είναι η διακοπή της κοινωνίας με τον Θεό και ο σκοτασμός του νου. Ο ανενέργητος, σκοτισμένος νους αποδιοργανώνει την ψυχική συγκρότηση του ανθρώπου, η ψυχή χάνει την Χάρη του Θεού, και η κατάσταση αυτή μεταδίδεται σαν  ασθένεια και στο σώμα. Έτσι, οι συνέπειες της πτώσεως και του προπατορικού αμαρτήματος δεν είναι η κληρονόμηση της ενοχής ως τιμωρίας, αλλά η φθαρτότητα και ο θάνατος ως οντολογικά παρεπόμενα του σκοτασμού του νοός.

4. Η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού.  Ο άσαρκος Λόγος της Παλαιάς Διαθήκης, ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ενσαρκώνεται στην Καινή Διαθήκη και η κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό, γίνεται πλέον σταθερή. Η αποκάλυψη των ακτίστων ενεργειών του Χριστού και τα γεγονότα της επίγειας ζωής Του μπορούν να βιωθούν ως μυστήρια και ως εμπειρικά γεγονότα από κάθε Χριστιανό.

5. Η Εκκλησία ως Σώμα Χριστού και κοινωνία θεώσεως. Η εμεπιρία της Πεντηκοστής συνεχίζεται δια μέσου των αιώνων  και οι πιστοί, ως μέλη του Σώματος του Χριστού, έχουν την δυνατότητα να γνωρίσουν τα μυστήρια της βασιλείας Του εν τη σαρκί Του. Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι πρώτιστα σωτηριολογικός και η Εκκλησία θα πρέπει να θεωρήται ως ένα θεραπευτήριο. Η  επιτυχία της Εκκλησίας ελέγχεται από το κατά πόσον αγιάζει τους ανθρώπους, κατά πόσον υπάρχουν μέλη της που πορεύονται από το κατ  ε?κόνα  στο  καθ  ?μοίωση και διέρχονται από τα στάδια της τελειότητος, δηλαδή από την κάθαρση (ελευθέρωση της καρδιάς και του νου  από τους λογισμούς και τα πάθη) στον  φωτισμό (διαχωρισμός της λογικής από την νοερά ενέργεια και εγκατάσταση στην καρδιά της νοεράς προσευχής) και στην θέωση (θεωρία των ακτίστων ενεργειών του Θεού). Τα Μυστήρια της Εκκλησίας και κυρίως η θεία Ευχαριστία, αποσκοπούν στην βίωση του κατ  έξοχήν μυστηρίου, του μυστηρίου της ευσεβείας, το οποίο ταυτίζεται με τα τρία στάδια της τελειότητος. Θεραπευτική είναι και η θεώρηση των τριών βαθμών της ιερωσύνης, αφού σκοπός των Κληρικών είναι όχι μόνο να τελούν τα Μυστήρια αλλά και να θεραπεύουν. Θεραπευτήρια είναι και τα Μοναστήρια, όπου μετατοπίστηκε η βίωση της ευαγγελικών εντολών μετά την εκκοσμίκευση της ενοριακής ζωής. Τέλος, μέσα από το πρίσμα της θεραπείας εξετάζονται και οι αιρέσεις, ως αποκλίσεις από την αποκαλυπτική αλήθεια και την μεθοδολογία που οδηγεί στην θέωση, και ως εκ τούτου και των Συνόδων, οι αποφάσεις των οποίων, στον βαθμό που εξέφραζαν τους θεουμένους οι οποίοι μετείχαν σ’ αυτές, λειτουργούν ως φάρμακα.

6. Η μετά θάνατον ζωή. Ο θάνατος εξετάζεται ως ασθένεια και όχι ως τιμωρία. Η μέση κατάσταση των ψυχών δεν έχει σχέση με τη διδασκαλία της Δύσης περί καθαρτηρίου πυρός, αλλά αφορά την κατάσταση των ψυχών μετά τον θάνατο και πριν από την ανάσταση των σωμάτων κατά την Δευτέρα Παρουσία, είναι όμως και η κατάσταση των ψυχών που δεν έχουν ολοκληρώσει την μετάνοιά τους. Επομένως, ακόμη και μετά θάνατον, υπάρχει  δυνατότητα εξέλιξης των ψυχών οι οποίες έχουν εισέλθει στο στάδιο της μετανοίας. Ο Παράδεισος και η Κόλαση θεωρούνται εξ επόψεως ανθρώπου και όχι εξ επόψεως Θεού. Ο Θεός οράται ως Φως η φωτιά  ανάλογα με την πνευματική κατάσταση και τον βαθμό θεραπείας του ανθρώπου.